‘Basque Way, itzulerako txartelik gabe Ameriketara bidaiatu zuten euskaldunen aztarna’ erakusketa Donostiara heldu da
19/07/2021
- Erakusketak uztailaren 30era arte iraungo du eta hitzaldi sorta bat izango du
Gobernuaren Ordezkaritzak, Acción Cultural Española-k (AC/E) eta Gipuzkoako Foru Aldundiak Basque Way erakusketa aurkeztu du gaur Donostian, itzulerako txartelik gabe Ameriketara bidaiatu zuten euskaldunen aztarnak erreskatatzen saiatzen den 12 geldialdi historikoko eta argazki sortako 20.000 kilometroko bidaia.
Ekimena Tejas Rojas elkarteak antolatu du eta Espainiako Kultur Ekintzak (AC/E), EAEko Espainiako Gobernuaren Ordezkaritzak eta Gipuzkoako Foru Aldundiak antolatu dute. Guztira, 1,5x2 metroko 12 kubo dauzka. Erakusketa dagoeneko ikusgai egon zen Vitoria-Gasteizen eta Bilbon. Kuboak uztailaren 30era arte egongo dira Koldo Mitxelena Kulturuneren aurrean.
Denis Itxaso EAEko Gobernuaren Ordezkariak, Maria José Tellería Gipuzkoako Aldundiaren Kulturako foru zuzendariak, David Quintas argazkilariak eta Martin Ibarrola idazleak erakusketa aurkeztu dute Gipuzkoako hiriburuan.
Itxasok aurkezpenean azpimarratu duenez, erakusketak "euskaldunek mende askotan Amerikako kontinentean izan duten arrastoa errepasatzen du eta geldialdi zehatzak egiten ditu hainbat herrialdetan, non istorioak, elezaharrak, dokumentuak eta, azken batean, argazki ederren itxurako adierazpen grafikoa duten aztarnak biltzen diren. Irudi horiek euskaldunen izate horren berri ematen dute, sen abenturazale, ireki, kosmopolita eta unibertsal horren berri. Itzulerako txartelik gabeko bidaia horrek gure kultura zabaltzeko modu bat ere irudikatu du, munduan ezagun egiteko modu bat. Nik uste, erakusketa honek oso ondo islatzen du hori askotariko istorioen bidez, espioizkoetatik historia antropologiko, arkeologiko, etnografiko eta herrikoizkoetara".
Maria Jose Telleriak, bere aldetik, azpimarratu du nola bizitza hobea bizitzeko gogoak jatorritik lagundu dion gizateriari eta nola erakusketa honek milaka kilometrotara dagoen beren kokalekua aurkitzeko etxea utzi egin zuten gizon eta emakumeek bizi izan zuten abenturaren testigantza ematen duen. "Gaur egun ere asko dira erbeste honetara bultzatuak eta, zuzenki ordainez, orain guri dagokigu bizi-ibilbideak eraikitzen laguntzea, ziur aski gureak interesgarriagoak eta osoagoak izango direnak. Erakusketa honek abiatu zirenei eta hartu zituztenei egindako omenaldia izan nahi du".
Bestalde, David Quintasek azaldu duenez, "gizon eta emakume euskaldun haien oroitzapenak leku susmagaitzenetan bizirauten du. Batzuetan, erreferentziak aurkitzen nituen saltoki exotikoetako idazkunetan eta, beste batzuetan, mendien artean galdutako herriak arakatu behar izan nituen toponimo bat aurkitzeko. Pozten nau abentura hori orain partekatzeak eta joan zirenen arrasto galduak aldarrikatzeak".
Abentura Amerikan zehar
2003 eta 2019 bitartean, David Quintas argazkilariak hainbat argazki-espedizio antolatu zituen Latinoamerika, Estatu Batuak eta Kanadako herrialdeetara, 20.000 kilometro asfalto baino gehiago estaliz eta euskal jatorriko lekuak, izenak, ohiturak, pasadizoak eta arkitekturak hilezkortuz.
Basque Way-k ibilbide hori erreplikatzen du eta Martin Ibarrola kazetari eta idazleak idatzitako 12 istorio gehitzen ditu, Ozeano Atlantikoa zeharkatu zuten bidaiari ausart haien testigantza harrigarri eta zirraragarrienak berpizten dituztenak.
"Erakusketa aitzakia ezin hobea izan da gure iraganeko pasarterik ezagunenetara bidaiatzeko", azaldu du Ibarrolak. "Euskal jatorriko cowboy bat, komantxeekin bakea lortu zuena; Elgoibarko umezurtz bat, Mexikoko zilarrezko meategiak konkistatu zituena; abenturara abiatzeko gizonez jantzi zen Donostiako nobizia bat; Pasaiatik debekatutako liburuak garraiatzen zituzten kortsarioak... Gogoratuak izateak merezi duten pertsonaia historikoak dira.
Kuboek Amerika puntatik puntara zeharkatzen duen ibilbide bat markatzen dute, Argentinako barnealdeko errepideetatik Ternuako kostalde izozturaino. Hain zuzen ere, horietako bi Kanadaz, bi AEBez, bi Kubaz, eta bat Mexikoz, Venezuelaz, Brasilez, Peruz, Txilez eta azkena Argentinaz arituko dira.
Erakusketarekin batera hitzaldi ziklo paralelo bat ere badago, gai berean sakondu nahian:
- Uztailak 19: Hitzaldia Javier Barreirorekin. "El tango y su historia social: del s. XIX al s. XXI". (Koldo Mitxelena Kulturunea, 19:00etan).
- Uztailak 21: Hitzaldia David Motarekin. "Jesus Galindez: profesor, político y, ¿espía?". (Koldo Mitxelena Kulturunea, 19:00etan).
- Uztailak 28: Hitzaldia Oscar Beltran de Otalorarekin. "Influencers de la cultura vasca en América en los años 50”". (Koldo Mitxelena Kulturunea, 19:00etan).