Itxaso: “Autogobernuak lankidetzara jo behar du. Inork ezin dio bakarrik aurre egin pandemiari edo klima-aldaketari”

Itxaso: “Autogobernuak lankidetzara jo behar du. Inork ezin dio bakarrik aurre egin pandemiari edo klima-aldaketari”

09/02/2022

  • Gobernuaren ordezkariak ‘Fórum Europa. Tribuna Euskadi' parte hartzean ziurtatzen duenez, “Euskadi Europako funtsek bultzatzen duten eraldaketa digital eta ekologikorako aukera aprobetxatzeko baldintza onenetan dago"
  • "Eskumen-higaduraz hitz egiten duten kritika batzuen aurrean, nik transferentzia gehiago, negoziazio-agenda egonkorra, gatazken murrizketa... ikusten ditut. Gure esku dago isats-haizea aprobetxatzea edo zaratari oratzea"
  • “Euskadik une honetan duen arazorik handiena gure lehiakortasuna arriskuan jartzen duen biztanleriaren zahartzea da”

 

“Autogobernua lankidetzara bideratu behar da. Inork ezin dio bakarrik aurre egin pandemiari, klima-aldaketari edo migrazio-fenomenoei.” Hala uste du Denis Itxaso EAEko Espainiako Gobernuaren ordezkariak, gaur goizean ‘Forum Europa. Tribuna Euskadi' gosari informatiboan parte hartu duenak, Bilboko Ercilla hotelean Nueva Economia Forum-ek antolatua. Eneko Andueza PSE-EEko idazkari nagusiak ordezkaria aurkeztu du eta haren azalpen biografiko  txikia egin du hitzaldia eman aurretik. Itxasoren ustetan, pandemiak agerian utzi ditu erakundeen arteko harreman-jarraibide berriak, zeintzuek behartzen duten “gure autogobernua gure eskumenen antzeko eskumenak dituzten beste erakundeekin lankidetzan aritzean birpentsatzera”.

Itxasok, auditorium aurrean (hein handi batean, autonomia erkidegoko ekonomia-sareko eragileek osatua), hiru ardatzetan bildu du hitzaldia: Euskadin bizi den egonkortasun politikoa; erkidegorako ireki den eraldaketa ekonomikorako aukera-unea; eta sozialdemokraziaren itzulera autogobernua beste erakunde batzuekin lankidetzan birpentsatzeko beharrarekin batera. Aukera ekonomikoari dagokionez, nabarmendu du “Euskadik gaitasun teknologikoak dituela, eta egokiago lerrokatzen dela eraldaketa digitaleko eta ekologikoko bektoreekin Europako funtsen aukera aprobetxatzeko“. Eta bere hitzaldian ohartarazi zuen “Euskadik une honetan duen arazorik handiena gure lehiakortasuna arriskuan jartzen duen biztanleriaren zahartzea da”

Lehenengo ardatzari, egonkortasun politikoari, dagokionez, Itxasok nabarmendu du, “azken hamarkadetan zatiketa politikoak ezaugarri izan dituen garai baten aurrean”, Euskadik, gehiengo egonkorrak sortzeko ezintasuna izan duela ezaugarri nagusi duena, une honetan egiten diola aurre pandemiari “gehiengo absolutuko gobernu batekin eta agenda legegile osoarekin, zein Eusko Jaurlaritzaren eta Espainiako Gobernuaren arteko konplizitatearekin, eta hori itun askotan islatzen da”.

“Estatutua osatzeko negoziazio-agenda dago, bere konplexutasunekin eta gai teknikoekin, baina aurrera doa”, adierazi du. Halaber, gogorarazi  egin du azken hiru urteetan, Pedro Sanchezen gobernuaren bi etapekin batera, Transferentzien Batzorde Mistoa hiru aldiz bildu dela, guztira, hamar eskualdatze formalizatzeko. 2011ko ekainera arte atzera jo behar da Transferentzien Batzorde Mistoaren beste bilera aurkitzeko, kasu honetan José Luis Rodríguez Zapateroren Gobernuarekin.

 

Gai nabariak

“Gai nabariak eta oso esanguratsuak eskualdatu dira, hala nola, Espetxeak, eta Euskadi Espainiako Gobernuak sortu duen eskubide berri baten eskumena jasotzear dago, hau da, Bizitzeko Gutxieneko Diru-sarrera. Eskumen-higaduraz hitz egiten duten kritika batzuen aurrean, nik transferentzia gehiago, negoziazio-agenda egonkorra, gatazken murrizketa... ikusten ditut. Gure esku dago isats-haizea aprobetxatzea edo zaratari oratzea"

Lankidetza-ildo horretan, ordezkariak gogora ekarri zituen dagoeneko Euskadira transferitu diren Next Generation Europako Funtsen 481 milioi euroak bere eskumeneko gaietarako zuzeneko kudeaketarako eta Gobernuak Euskadiri zuzendutako ezohiko funtsaren 644,5 milioi euroak osasun-krisiak zerbitzu publikoetan eragindako ondorioak arintzeko.

Gainera, Estatuak euskal lurraldean eraikitako azpiegitura handia aipatu zuen, hala nola, abiadura handiko trena. “Atzeratuta doa, baina azken fasean sartzen da Gobernuen arteko akordioekin Eusko Jaurlaritzak berak, kudeaketa-gomendioen bidez, Bilbon eta Vitoria-Gasteizen trenbidea integratzeko obrak egin ditzan”.

Euskadiko egonkortasun politikoari ordezkariak Espainiako Gobernua garatzen ari den erreforma estrategikoak gehitu zizkion, herrialdean gertatzen ari diren aldaketa handien argitan. “Lan-erreforma, ekonomiaren etorkizuneko gorabeherek enpleguan hain eragin nabarmena izan ez dezaten, enpleguak kalitate handiagoa izan dezan eta gure gazteei ziurtasuna eman diezaien. Beste erreforma estrategiko bat pentsioetakoa da, ausardiaz eta akordiotik heldu izan behar zena. Eta industriaren arloan ere berrikuntza handiak daude. 2008ko krisian kapitalismoa birsortzeaz hitz egin zen, baina ezer gutxi egin zen. Eraldaketa handiko unea bizi dugu eta horietako askok tamaina handiko aldaketa teknologiko eta industrialak beharko dituzte. Euskadin posiblea da hain garrantzitsua ez izatea, baina euskal industriaren testuinguru industriala zenbat eta aberatsagoa  izan, orduan eta hobeto”.

 

Aukera ekonomikoa

Gobernuaren ordezkariaren hitzaldiaren bigarren ardatza herrialdeak bizi duen eraldaketa ekonomikorako abagunea izan zen. “Pandemiak agerian utzi ditu Europa mailako mendekotasun batzuk eta ezohiko erantzuna sortu du Europatik: aurrerapen teknologikoen eta gizarte-kohesioaren ondorioz aldaketa handiak izaten ari diren balio-kate handiak eraldatzeko baliabideak eta baliabide gehiago. Espainiak 25 urtean Europatik jasotako dirua adina kudeatuko dugu hiru urtetan (140.000 milioi euro). Jauzi teknologikoen bidez balio-kateak indartzeko dirua, hobeto lehiatzeko”. Eta populismoen aurrerapenaren aurrean, “Europak txertoa jartzea erabaki du, hau da, kohesio sozialaren eta berdintasunaren aldeko apustua egin du.

Itxasoren ustez, “Euskadik gaitasun teknologikoak ditu eta egokiago lerrokatzen da eraldaketa digitaleko eta ekologikoko bektoreekin Europako funtsen aukera aprobetxatzeko. Horregatik, eraldaketa ekonomikorako aukera aprobetxatzeko baldintzarik onenean dago. Bere gaitasun eta baliabide teknologiko eta industrialengatik, berrikuntzari heltzeko moduagatik, ekintzailetza laguntzeko moduagatik, bere ekonomiaren dentsitateagatik ezagutzari dagokionez, etapa berri hau aprobetxatzeko”.

Dagoeneko onartuta dauden hiru PERTEek (VEC, Vanguardiako Osasuna, Energia Berriztagarriak) 20.700 milioi euroko inbertsio publikoa dakarte. Eta “horietan guztietan, Euskadik enpresa-posizio sendoa du”, azpimarratu du. Itxasok.

Prestatzen ari diren beste sei PERTE daude (Aeroespaziala, Itsasontzia, Elikagai Katea, Gizarte Ekonomia, Ekonomia Zirkularra, Hizkuntzaren Ekonomia), non  euskal enpresek ere “presentzia handia izango duten”.

 

Paradigma bikoitza

Hirugarren ardatz gisa, Itxasok azaldu zuen pandemiari aurre egiten ari zaiola paradigma-aldaketa bikoitza batez. Alde batetik, “sozialdemokraziara itzultzen ari da, garaietara egokitutako balio klasikoetara. Publikoak merkatuak berez sortzen dituen arriskuak eta ekitaterik ezak zuzendu behar dituelako ideia.

Eta paradigma-aldaketa horretan kontuan hartu behar da interdependentziak bere gain hartzea, azpimarratu zuen. “Gure garaien benetako zeinua dira, multilateralismorako eta kogobernantzarako teknikak maximizatzera eta hobetzera behartzen gaituzte. Politika publikoen balio-kate bat dagoela onartzea helburua da”. Eta horren adibide gisa jarri zuen txertaketaren kasua, “txertoen erosketa zentralizatu batekin hasten dena eta osasun zentro batean txerto bat  inokulatzearekin amaitzen dena. Ibilbide horretan, txertoa erakundeen esku desberdinetatik pasatzen da. Eta garrantzitsua da lankidetzarako gogoa egotea”.

Gobernuaren ordezkariaren arabera, interdependentzia horiek behartzen dute “gure autogobernua birpentsatzera, gureen antzeko eskumenak dituzten beste erakunde batzuekiko lankidetzea gisan. Aldebikotasunerako eremua badago, baina multilateralismoaren eremua zabaldu behar da. Autogobernuaren ikuspegiak lankidetzara jo behar du. Inork ezin dio bakarrik aurre egin pandemiari, klima-aldaketari edo migrazio-fenomenoei. Eta hori egiten badu, oker dago. Topatzera irten eta erabakiak mankomunatu behar da”.